Ankieta ExpressVPN ujawnia zagrożenia związane z korzystaniem z social mediów przez dzieci

Gdyby TikTok, Instagram i Facebook były fizycznymi miejscami, większość rodziców nie pozwoliłaby swoim dzieciom odwiedzać ich w pojedynkę. Jednak pomimo tego, że zazwyczaj platformy społecznościowe wymagają od swoich użytkowników ukończenia 13 lat (ze względu na przepisy zabraniające firmom gromadzenia danych od dzieci), rozmawialiśmy z czterolatkami, które codziennie korzystają z social mediów.

Aby lepiej zrozumieć zakres, w jakim dzieci korzystają z mediów społecznościowych i odkryć zagrożenia z tym związane, ExpressVPN przeprowadził wywiad z ponad 2000 dzieci w wieku od 4 do 13 lat w USA i Wielkiej Brytanii, które mają dostęp do Internetu, a także z ich rodzicami lub opiekunami (ponad 2000 dorosłych).

[Upewnij się, że Twoja rodzina pozostaje bezpieczna online. Zabezpiecz wszystkie urządzenia pobierając VPN]

Grupa ta pomoże nam uzmysłowić sobie, jak często dzieci korzystają z serwisów społecznościowych, jakie niebezpieczeństwa na nie czyhają oraz jak rodzice radzą sobie z tym fenomenem.

Poniżej przedstawiamy niektóre z naszych wniosków oraz wskazówki, jak rodzice mogą edukować swoje dzieci w zakresie bezpieczeństwa w sieci.

Niektóre 4-latki spędzają 21 minut dziennie na przeglądaniu social mediów

Chociaż tylko około jedna czwarta badanych rodziców twierdzi, że pozwala swoim dzieciom w wieku od 4 do 13 lat na posiadanie konta w mediach społecznościowych – 29% w USA i 21% w Wielkiej Brytanii – ponad połowa ich dzieci przyznała, że korzysta z social mediów.

Znacznie więcej amerykańskich (63%) niż brytyjskich (53%) dzieci korzysta z mediów społecznościowych. Dzieci te spędzają średnio 28 minut dziennie na przeglądaniu social mediów.Nic dziwnego, że im starsze są dzieci, tym więcej czasu spędzają na portalach społecznościowych. Podczas gdy 13-letnie amerykańskie i brytyjskie dzieci spędzające średnio 45 minut dziennie w sieci nie są żadnym zaskoczeniem, szokiem jest, że 4-latki korzystają z platform społecznościowych średnio 21 minut każdego dnia.

TikTok cieszy się popularnością szczególnie wśród młodych użytkowników. Badania wykazały, że 68% amerykańskich dzieci, które nie ukończyły 13. roku życia i korzystają z mediów społecznościowych, posiada konto w serwisie TikTok, mimo że minimalny dozwolony wiek dla tej aplikacji wynosi 13 lat. W Wielkiej Brytanii prawie 30% dzieci w wieku od 5 do 7 lat korzysta z TikToka. Dzieci z całego świata spędzają w aplikacji średnio od 75 do 113 minut dziennie. Tak częste korzystanie z TikToka przez osoby w tak młodym wieku stanowi szczególny powód do niepokoju.

Czy rodzice są świadomi tego, co ich dzieci robią w sieci? Prawie wszyscy rodzice zadeklarowali, że do pewnego stopnia monitorują aktywność swoich dzieci w Internecie. Niektórzy robią to częściej niż inni – 54% dorosłych stwierdziło, że monitoruje aktywność internetową swoich dzieci codziennie lub częściej niż raz dziennie.

Ich metody polegają najczęściej na sprawdzaniu telefonów i tabletów, ograniczaniu dostępu, obserwowaniu dzieci podczas korzystania z Internetu lub stosowaniu oprogramowania bądź aplikacji do kontroli rodzicielskiej.

Na jakie aktywności pozwalają rodzice? 87% ankietowanych twierdzi, że pozwala swoim dzieciom oglądać filmy na stronach takich jak YouTube i Netflix. Ponad 80% pozwala swoim dzieciom grać w gry online. Wiele platform gamingowych, takich jak Roblox i Fortnite, oferuje funkcje społecznościowe, takie jak czat w grze, dlatego w ich przypadku granice między graniem a spędzaniem czasu w mediach społecznościowych w pewnym stopniu się zacierają. Tymczasem 28% rodziców zadeklarowało, że nie ma problemu z zapewnieniem swoim dzieciom dostępu do Internetu na potrzeby czytania artykułów.

Przy niewielkim odsetku rodziców zezwalających swoich pociechom na posiadanie kont w mediach społecznościowych, można jedynie przypuszczać, że wiele dzieci robi to bez wiedzy lub nadzoru rodziców.

5 potencjalnych korzyści z mediów społecznościowych dla dzieci

Zanim omówimy najpoważniejsze zagrożenia czyhające na dzieci w mediach społecznościowych, warto przyjrzeć się potencjalnym korzyściom i zaletom właściwego korzystania z tego rodzaju platform, szczególnie jeśli są przygotowane z myślą o nieletnich odbiorcach.

1. Budowanie więzi i poczucia wspólnoty

Platformy społecznościowe mogą ułatwić osobom nieletnim nawiązywanie kontaktu z przyjaciółmi i członkami rodziny, zwłaszcza jeżeli mieszkają daleko. Może to przynieść szczególne korzyści dzieciom, które mają trudności z wchodzeniem w interakcje w „realu” lub pochodzą ze społeczności odizolowanych geograficznie. Społeczności internetowe mogą również budować poczucie przynależności i stanowić platformę do dzielenia się zainteresowaniami i hobby.

2. Pobudzanie kreatywności i zachęcanie do wyrażania siebie

Media społecznościowe mogą stanowić platformę wyrażania kreatywności w formie pisania, fotografowania, tworzenia muzyki a nawet programowania. Udostępnianie twórczości może prowadzić do większej pewności siebie i budowania poczucia tożsamości. Platformy takie jak YouTube, Instagram i TikTok mogą stanowić inspirację i wspierać rozwój talentów, zachęcając do dalszej eksploracji i nauki.

3. Poprawa kompetencji i umiejętności cyfrowych

Poruszanie się po meandrach Internetu wymaga posiadania cennych umiejętności związanych z krytycznym myśleniem, oceną informacji i odpowiedzialnym zachowaniem w sieci. Bezpieczne korzystanie z mediów społecznościowych pod nadzorem może dać możliwość rozwijania niezbędnych umiejętności. Pozwala m.in. zaznajomić się z nowymi technologiami, takimi jak narzędzia AI, dzięki czemu dzieci mogą być lepiej przygotowane na przyszłość w świecie, który coraz bardziej polega na zdobyczach techniki i rozwiązaniach cyfrowych.

4. Pomoc w nauce i odkrywaniu

Media społecznościowe mogą stanowić cenne narzędzie edukacyjne, zapewniając dostęp do różnorodnych informacji i punktów widzenia. Dzieci mogą obserwować kanały edukacyjne, uczestniczyć w grupach szkoleniowych online lub odkrywać nowe zainteresowania dzięki treściom informacyjnym udostępnianym przez znajomych i inne osoby. To wszystko może przyczynić się do wykształcenia zdolności krytycznego myślenia i rozbudzenia ciekawości oraz zamiłowania do nauki na całe życie.

5. Wspieranie niezależnego myślenia

Media społecznościowe mogą sprawić, że dzieci staną się aktywnymi obywatelami i orędownikami spraw, na których im zależy. Tego rodzaju platformy mogą zwiększać świadomość istotnych kwestii, łączyć osoby o podobnych poglądach, a nawet prowadzić do realizacji kampanii poza Internetem. Może to promować u młodzieży poczucie odpowiedzialności społecznej, a także zachęcać do aktywizmu i niezależnego myślenia.

Największe zagrożenia czyhające na dzieci w Internecie

Bycie rodzicem od zawsze wiązało się ze zmartwieniami, jednak w dobie mediów społecznościowych matki i ojcowie muszą stawić czoła nowej formie bezradności. Większość rodziców zna potencjalne zagrożenia związane z korzystaniem z social mediów – cyberprzemoc, naruszenie prywatności, depresja wynikająca z porównywania się do innych, a także – co najbardziej niepokojące – internetowe drapieżniki, które żerują na małych dzieciach.

Kiedy zapytaliśmy rodziców, jakie są ich zdaniem największe zagrożenia w sieci, 59% respondentów odpowiedziało, że najbardziej boją się, że ich dziecko może być dręczone. W dalszej kolejności pojawiła się obawa o nagabywanie przez internetowego drapieżnika, natknięcie się na obraźliwe treści oraz cyberstalking lub nękanie przez innych użytkowników.Czego dzieci faktycznie doświadczają w sieci? Największym problemem dla naszych młodych respondentów jest spotkanie z kimś nieuprzejmym lub przeklinającym w sieci (34%). Na kolejnym miejscu plasują się przerażające filmiki, a następnie przerażające zdjęcia.

22% dzieci przyznało się do bycia ofiarami cyberprzemocy, co stanowi potwierdzenie obaw rodziców. Niepokojące jest to, że 17% dzieci zostało zapytanych przez nieznajomych o to, do jakiej szkoły chodzą, a 14% twierdzi, że zapytano je o adres zamieszkania.

Oto niektóre z platform, gdzie dzieci najczęściej doświadczają tych negatywnych scenariuszy:

USA:

• YouTube (43%)
• Facebook (35%)
• TikTok (28%)
• Roblox (27%)
• Instagram (26%)

UK:

• Roblox (34%)
• YouTube (34%)
• TikTok (25%)
• Fortnite (21%)
• Facebook (16%)

Choć młodzi coraz rzadziej korzystają z Facebooka, na ten moment to platformy takie jak Roblox, TikTok i YouTube znajdują się wśród najpilniej obserwowanych serwisów pod kątem kwestii bezpieczeństwa dzieci.

Oto kilka typowych zagrożeń czyhających na dzieci w mediach społecznościowych:

1. Niestosowne treści

Jedną z głównych obaw rodziców jest narażenie dzieci na nieodpowiednią zawartość. Od drastycznych, brutalnych i niepokojących obrazów po materiały o charakterze seksualnym – media społecznościowe mogą wystawiać dzieci na kontakt z treściami, które potrafią być bardzo niepokojące i szkodliwe. Może to prowadzić do stanów lękowych, zaburzeń snu, a nawet traumy – szczególnie u młodszych dzieci.

2. Cyberprzemoc

Kolejnym istotnym zagrożeniem jest prześladowanie i nękanie w sieci. Media społecznościowe zapewniają dużą anonimowość, co może ośmielać pewne osoby do podejmowania działań o charakterze cyberprzemocy, takich jak kierowanie do dzieci krzywdzących komentarzy i gróźb, a także do rozpowszechniania fałszywych informacji. Emocjonalne skutki takich przeżyć mogą być bardzo dotkliwe, prowadząc w skrajnych przypadkach do stanów lękowych i depresji. Rodzice i opiekunowie muszą aktywnie monitorować aktywność swoich podopiecznych w Internecie, aby szybko identyfikować oznaki nękania i zapewniać dzieciom niezbędne wsparcie.

3. Obawy dotyczące prywatności

Ochrona prywatności w mediach społecznościowych jest niezwykle istotna. Dzieci mogą nie być w pełni świadome konsekwencji udostępniania danych osobowych w Internecie, przez co są szczególnie narażone na zagrożenia czające się w Internecie, takie jak pedofilia, oszustwa i kradzież tożsamości. Sztuczna inteligencja może posłużyć do tworzenia przekonujących fałszywych profili, naśladowania głosów lub generowania realistycznych obrazów i zdjęć w celu nakłonienia młodych użytkowników do udostępnienia danych osobowych. Platformy społecznościowe często gromadzą i wykorzystują dane użytkowników, a dzieci mogą nieumyślnie udostępniać poufne informacje, które mogą trafić w niepowołane ręce. Edukowanie dzieci w zakresie prywatności i korzystanie z surowych zabezpieczeń może pomóc w ograniczeniu tego rodzaju ryzyka.

4. Problemy ze zdrowiem psychicznym

Coraz większe obawy budzi potencjał uzależniający tego rodzaju platform oraz ich negatywny wpływ na zdrowie psychiczne. Ciągła styczność z wyselekcjonowanymi i często wyidealizowanymi wersjami życia innych osób może wywoływać u dzieci poczucie nieadekwatności i niskiej samooceny. Spędzanie nadmiernej ilości czasu przed ekranem, w połączeniu z presją dostosowania się do nierealistycznych standardów, może prowadzić do stanów lękowych i problemów z postrzeganiem własnego ciała wśród osób niepełnoletnich. Pamiętaj, aby zadbać o równowagę między aktywnościami podejmowanymi online i offline, a także promować otwartą komunikację.

5. Grooming i niewłaściwe zachowanie

Przestępcy seksualni mogą z łatwością atakować dzieci w mediach społecznościowych, podając się za rówieśników lub znajomych, aby zdobyć ich zaufanie. Następnie mogą to wykorzystać, by udostępniać dzieciom niestosowne treści, manipulować ich emocjami, a nawet zwabić je na spotkanie na żywo, narażając je na fizyczne niebezpieczeństwo.

Podczas korzystania z social mediów dzieci czują, że muszą kłamać

Portale społecznościowe nie zezwalają na dostęp dzieciom poniżej 13 roku życia. Mimo to niektórzy z naszych młodych respondentów (24%) przyznali się, że kłamią w kwestii swojego wieku.

Mniej więcej jedno na sześć dzieci przyznało się, że skłamało na temat swojego adresu lub lokalizacji podczas korzystania z social mediów. Dzieci skłamały również w kwestii swojego wyglądu i tego, czym się zajmują.Chociaż nie pytaliśmy o powody konfabulacji, fakt, że niektóre dzieci kłamią na temat tego, gdzie mieszkają, co robią i jak wyglądają w mediach społecznościowych sugeruje, że czują potrzebę ochrony w sieci – prawdopodobnie przed obcymi. Może to również sugerować, że reagują na presję związaną z chęcią dopasowania się, spełniania nierealistycznych standardów społecznych lub szukania potwierdzenia – a media społecznościowe dodatkowo to potęgują. Z czasem takie zachowanie może negatywnie wpływać na samoocenę i zdrowie psychiczne.

Prawdopodobnie coraz więcej dzieci będzie korzystało z mediów społecznościowych, dlatego ważne jest, by uczyć je jak bezpiecznie się po nich poruszać.

Rodzice, szkoły i rówieśnicy uczą dzieci, jak zachować bezpieczeństwo w sieci

76% rodziców przyznaje, że to oni są najbardziej odpowiedzialni za nauczenie dzieci, jak trzymać się z dala od mediów społecznościowych i jak chronić się w sieci. Potwierdzili to nasi młodzi respondenci – ponad 84% stwierdziło, że ich rodzice i opiekunowie poruszyli z nimi temat bezpieczeństwa w Internecie.

Podczas gdy tylko niewielka liczba rodziców uważa, że szkoły (8%) i firmy zajmujące się mediami społecznościowymi (5%) powinny być najbardziej odpowiedzialne za edukację dzieci w zakresie bezpieczeństwa, około połowa dzieci – 57% w Wielkiej Brytanii i 40% w Stanach Zjednoczonych – stwierdziła, że dowiedziała się tego w szkole, natomiast 17% przyznaje, że zostało uświadomionych przez swoich znajomych.

W odpowiedzi na rosnącą liczbę zagrożeń online szkoły rozbudowują programy nauczania dotyczące tzw. alfabetyzmu cyfrowego (tj. ogółu wiedzy, umiejętności i zachowań odnoszących się do użytkowania różnorodnych urządzeń cyfrowych) oraz bezpieczeństwa w Internecie. Ustawa Digital Equity Act wspiera wiele z tych wysiłków na terenie USA, umożliwiając przekazywanie stanom środków finansowych na szkolenia w zakresie umiejętności cyfrowych, edukację w zakresie cyberbezpieczeństwa i poprawę dostępu do technologii. 

Jak zapewnić dziecku bezpieczeństwo w sieci? Oto 5 najważniejszych wskazówek

Dzieci i nastolatki spędzają przed ekranem coraz więcej czasu. Raz, że większość szkół zachęca do korzystania z e-learningów (zwłaszcza po pandemii), a dwa, Internet stał się dla dzieci doskonałym sposobem na utrzymywanie kontaktu z przyjaciółmi i rodziną.

Przy nieuniknionej ekspozycji dziecka na Internet i platformy społecznościowe, oto kroki, które możesz podjąć, aby zadbać o jego bezpieczeństwo w sieci:

1. Ustawienie kontroli rodzicielskiej

Ustawienie kontroli rodzicielskiej dla różnych urządzeń i aplikacji w domu może pomóc ograniczyć ilość czasu spędzanego przez dziecko przed ekranem, a także zweryfikować, na co jest narażone podczas przeglądania stron internetowych.

Korzystając z kontroli rodzicielskiej, można:

• Zarządzać treściami, do których ma dostęp każdy członek rodziny w Twoim domu.
• Ustawić filtry treści, aby zablokować aplikacje zawierające nieodpowiednie obrazy, teksty lub filmy.
• Ustalić czas, podczas którego dziecko może korzystać z Internetu w celu przeglądania stron internetowych.
• Ustalić limit czasowy na przeglądanie stron internetowych.

Upewnij się, że dodajesz kontrolę rodzicielską do każdej platformy, z której może korzystać Twoje dziecko, w tym:

• konsole do gier
• aplikacje i wszelkie usługi/gry online
• wyszukiwarki, takie jak Google. Yahoo itd.
• domowe Wi-Fi

2. Wspieraj otwartą komunikację z dzieckiem

Niech Twoje dziecko czuje się na tyle swobodnie, by mogło wszystkim się z Tobą podzielić. Promowanie szczerości jest kluczem. Dzięki temu dziecko zaufa Ci i pokaże wszelkie nieodpowiednie treści w sieci. Co więcej, chętniej też przyzna się do bycia ofiarą cyberprzemocy.

Jeśli trudno Ci przekonać dziecko do otwarcia się przed Tobą, oto kilka metod, które możesz wypróbować:

• Poproś je, aby zapisało to na kartce papieru, którą może wrzucić do specjalnego słoika. Wiadomość przeczytasz dopiero, gdy dziecka nie będzie w pobliżu.
• Poproś dziecko, aby powiadamiało Cię SMSowo lub mailowo o wszelkich dziwnych zdarzeniach, które doświadcza w sieci.
• Uświadom dziecko, że może skontaktować się z Childhelp USA lub ChildLine UK, jeśli chce porozmawiać z kimś spoza jego rodziny, a także wyjaśnij, że te usługi zapewnią mu odpowiednie wsparcie i przydatne wskazówki.

3. Przypomnij mu, aby nie zaprzyjaźniało się z nieznajomymi w sieci

Ważne, by uświadomić dziecku, że w Internecie nie każdy jest tym, za kogo się podaje. Zaznacz, że powinno ostrożnie podchodzić do każdej interakcji online – i nie powinno dodawać do znajomych osób, których nie zna. 

• Wyjaśnij, że w sieci ludzie mogą tworzyć fałszywe profile i udawać kogoś, kim nie są. Na przykład, mogą kłamać na temat swojego wieku lub udawać dziecko bądź nastolatka, podczas gdy w rzeczywistości są dorośli.
• Powiedz swojemu dziecku, aby uważało na to, co udostępnia w Internecie swoim znajomym – nawet tym, których rzekomo zna. Poproś je, aby nigdy nie dzieliło się informacjami na temat swojej szkoły i miejsc spotkań ze znajomymi. Tego typu informacje obcy mogą wykorzystać, aby je namierzyć.
• Porozmawiaj o niebezpieczeństwach związanych z witrynami i aplikacjami, które umożliwiają wysyłanie wiadomości i czatowanie wideo.
• Niech dziecko od razu poinformuje Cię, jeśli nieznajomy z sieci poprosi je o spotkanie w prawdziwym świecie. Uprzedź dziecko o ryzyku takiego spotkania.

4. Porusz temat bezpiecznej nazwy użytkownika

Upewnij się, czy twoje dzieci rozumieją, że nazwy użytkowników mogą ujawniać dane osobowe. Na przykład, jeśli Twoja córka nazywa się Sarah Louise Smith i urodziła się w 2013 roku, jej nazwa użytkownika w mediach społecznościowych lub aplikacji do gier nie powinna brzmieć „SarahLouiseSmith13”.

Nazwy użytkowników, które zawierają informacje osobiste, ułatwiają drapieżnikom namierzenie dzieci. Zamiast tego zachęcaj dziecko do wykazania się kreatywnością podczas tworzenia nazwy użytkownika.

5. Używaj VPN

VPN, czyli wirtualna sieć prywatna, kieruje Twój ruch internetowy przez bezpieczny tunel. Oznacza to, że pobranie VPN nie tylko zapewni bezpieczeństwo online członkom Twojej rodziny (dzięki szyfrowaniu wszystkich danych), ale także zwiększy anonimowość, nadając Twoim urządzeniom nowy adres IP w innej lokalizacji.

Podsumowanie

Media społecznościowe mogą stanowić dla dzieci platformę do rozwijania kreatywności, nawiązywania kontaktów i zdobywania wiedzy, ale narażają je także na realne zagrożenia, w tym cyberprzemoc, naruszenia prywatności, nieodpowiednie treści oraz pedofilię. W dzisiejszych czasach nawet małe dzieci korzystają z platform przeznaczonych dla starszych użytkowników – często bez pełnego nadzoru.

Chociaż szkoły rozwijają programy alfabetyzacji cyfrowej, pierwszą linią obrony nadal pozostają rodzice. Dlatego też tak ważne jest ustawienie kontroli rodzicielskiej, zachęcanie do otwartych rozmów, uczenie dzieci unikania nieznajomych w sieci, tworzenie bezpiecznych nazw użytkowników i korzystanie z narzędzi takich jak VPN w celu ochrony prywatności.

Odpowiednio poinformowani i zaangażowani rodzice mogą pomóc dzieciom w budowaniu zdrowych, świadomych nawyków, które zapewnią im bezpieczeństwo – i pomogą jak najlepiej wykorzystać czas spędzony w Internecie.